Dmitro Vitık: “Tramp şəxsən Zelenskini bəyənmir”

İqor Duşin: “Onun tamamilə fərqli maraqları var”

İvan Us: “ABŞ Rusiyanı Çindən qoparmaq istəyir”

Donald Tramp ABŞ-nin yeni prezidenti seçildikdən sonra səlahiyyətinin icrasının ilk günü Rusiya-Ukrayna müharibəsinin sülh yolu ilə həllinə nail ola biləcəyi vədini verdi. Ancaq Avropa və bu müharibədə seyrçi mövqedə dayanan bir çox ölkə Trampın Rusiya prezidenti Putinə təzyiq göstərəcəyi, Ukraynanın yanında olacağını düşünürdü. Amma Trampın Ukrayna prezidenti Zelenskini həfədə alması, hətta onu təhqir etməsi vəziyyəti gərginləşdirib, Ağ evin bu məsələnin Kremlin xeyrinə həll edəcəyi ehtimalları da söylənilir. Xatırladaq ki, ABŞ prezidenti Donald Tramp Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskini Ukraynada prezident seçkilərini keçirməkdən imtina etdiyi üçün diktator adlandırıb.

Tramp bununla bağlı öz "Truth” hesabında paylaşım edib.

"Bir düşünün: yüksək dərəcədə uğurlu komediya ustası Volodimir Zelenski qalib gələ bilməyəcəyi və heç vaxt başlamamalı olduğu müharibə üçün ABŞ-ı 350 milyard dollar xərcləməyə inandırdı. ABŞ və Tramp olmadan o bu münaqişəni heç vaxt həll edə bilməyəcək. ABŞ bu müharibəyə Avropadan 200 milyard dollar çox xərcləyib.

Avropaya pulun geri qaytarılmasına zəmanət verilib, ABŞ isə əvəzində heç nə almır. Yuxulu Co Bayden niyə ədalətli olmadı? Hərçənd ki, bu müharibə Avropa üçün bizdən daha vacibdir. Bizi ayıran böyük və gözəl okeanımız var.

Bundan əlavə, Zelenski etiraf edir ki, ona göndərdiyimiz pulun yarısı itib. O, seçki keçirməkdən imtina edir. Ukrayna sorğularında onun reytinqi çox aşağıdır. Onun uğur qazandığı yeganə şey Baydeni skripka kimi ifa etməkdir. Seçkisiz diktator. Zelenski tələssə yaxşıdır. Əks halda onun ölkəsi qalmayacaq. Həmçinin onu da deyə bilərəm ki, biz Rusiya ilə müharibəyə son qoymaq üçün uğurla danışıqlar aparırıq. Hamı bunu yalnız Tramp və Tramp administrasiyasının edə biləcəyi fikrindədir. Bayden cəhd belə etmədi. Avropa sülh gətirə bilmədi.

Zelenski isə yəqin ki, maliyyə axınının davam etməsini istəyir. Mən Ukraynanı sevirəm. Amma Zelenski dəhşətli iş görüb, ölkəsi dağıdılıb, milyonlarla insan boş yerə ölüb və bu davam edir...”, - Tramp yazıb.

Hətta Tramp Ukraynada müharibənin başlanmasında günahkar kimi Rusiyanı deyil, sələfi Co Bayden və Ukrayna lideri Vladimir Zelenskini göstərib. O, bu barədə "Fox News" telekanalında bildirib.

“Bayden səhv sözlər dedi, Zelenski yanlış sözlər dedi. Onlara daha böyük və daha güclü biri hücum etdi, bu pisdir və edilməməlidir, lakin Rusiyanı bundan o qədər asanlıqla çəkindirə bilərdilər ki, müharibə olmasın”, - deyə Tramp qeyd edib.

Bundan əvvəl Rusiya prezidenti Vladimir Putin ABŞ-nin Ukrayna ilə bağlı obyektiv məlumat almağa başladığını bəyan etmişdi.

“Voll Strit Jurnal” Trampın keçmiş müşavirləri və digər mənbələrə istinadla məlumat yayıb ki, ABŞ Prezidenti Donald Tramp Rusiya lideri Vladimir Putinlə 2018-ci ildə görüşündən bəri ona heyranlıqla və böyük hörmətlə yanaşır.

ABŞ-ın keçmiş yüksək vəzifəli rəsmisi nəşrə açıqlamasında deyib ki, Tramp Putinə ölkəyə tam nəzarət edən güclü lider kimi heyran qalıb.

Trampın keçmiş milli təhlükəsizlik müşaviri Con Boltonun sözlərinə görə, Trampın birinci prezidentlik dönəmində komandası onu Putinə daha çox şübhə ilə yanaşmağa inandırmağa çalışsa da, alınmayıb: “Tramp Putinlə dost olduğunu düşünür”.

Zelenskiyə nifrət, Putinə hörmət Trampı belə bir mövqe sərgilənəyə vadar edib ki, bu, Avropanın da narazılıq və narahatlığına səbəb olub.

Neo-Respublika Klubunun ideoloqu, Dmitro Vitık (Ukrayna) “Xalq Cəhəsi”nə deyib ki,

Tramp tez-tez cəfəngiyat danışır, lakin solçu media kontekstdən kənara çıxararaq onu gücləndirir. Ukrayna Konstitusiyası hərbi rejim dövründə prezidentlik müddətinin uzadılmasını nəzərdə tutsa da, Tramp seçkilərin gecikməsi kontekstində Zelenskini diktator adlandırıb.

Zelenski Trampa müharibəni tez bitirməyə və hətta mineral ehtiyatlarımızı ucuz əldə etməyə mane olur - buna görə də onu aqressiv şəkildə tənqid edir. ABŞ-ın hazırkı prezident administrasiyası üçün Ukrayna ilə Rusiya arasında münasibətlər sadəcə olaraq biznes xarakteri daşıyır: “Ona görə də Tramp Rusiya ilə yaxınlaşmağa doğru gedir. Bundan əlavə, o, ABŞ-ın əsas rəqibi olan Çini Rusiyanın əmtəə bazarından sıxışdırıb çıxarmaq istəyir. Bir sözlə, Tramp Rusiya tərəfində oynamağa həvəslidir, lakin o, bunu açıq şəkildə edə bilməyəcək, çünki o, ABŞ Konqresindən və Ukraynanı dəstəkləyən elektoratdan asılıdır. Avropa zəifdir, çünki liberal Avropa eqoistdir.

Düşünürəm ki, Tramp Rusiya üçün oynamağa qərar verməyəcək - axı o, artıq zəifdir. Bu, onun üslubudur - danışıqlarda rəqiblərinə yaltaqlanmaq. Əgər bir şey səhv olarsa, o zaman dərhal onlara qarşı sanksiyalar tətbiq edir (bu, 2019-cu ildə Putinlə görüşdən sonra baş verib)... Bəli, Tramp şəxsən Zelenskini bəyənmir.

Bu, həm də Trampın prezidentliyinin birinci dövründəki qalmaqalla bağlıdır, o, Zelenskidən Baydenin oğlu haqqında kompromat tələb edib – 2020-ci il seçkilərindən əvvəl Baydenin oğlunun Ukraynada biznesi olub və korrupsiya sxemlərində iştirak edib. Zelenski ittihamedici sübut təqdim etməyib. Tramp o zaman seçkilərdə qalib gəlmədiyi üçün incimişdi”.

O, əlavə edib ki, Zelenski devriləcək. Zalujnı prezident olacaq. Onun reytinqi daha yüksəkdir. Amerikalıların və ingilislərin istədiyi də budur.

Post-Rusiyanın Kiyev xəritəsinin həmmüəllifi İqor Duşin isə Trampı əclaf adlandırıb. Lakin o, öz ideyalarını israrla həyata keçirməyə meyllidir. İndi o, irqçiləri dialoqa cəlb edir. Avropa DJ Vance-nin onlara etdiyi trumpoterapiyadan ağlını itirdi. Ancaq bu, onların tam oyanması və fəaliyyətə başlaması üçün kifayət deyil: “Tramp Zelenskini diktator adlandırıb. Bəli, ədalətsiz bəyanatdır. Müharibəni ilk Zelenskinin başladığını deməyib. İngilisdilli mənbəyə baxın. Avropa Trampın Ukrayna ilə bağlı mövqeyi ilə barışa biləcəyinə gəlincə, belə mövqe yoxdur, heç nədən irəli gəlmir. Hələlik, söhbət var. Tramp bu məsələdə Rusiyanın tərəfini tutmayacaq, onun tamamilə fərqli maraqları var, o, ABŞ vətəndaşlarının mənafeyinə əhəmiyyət verir, onları başa düşür. Nə Trampın, nə də dünyada heç kimin Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsində mümkün sülh sazişi modeli yoxdur. Bu müharibənin heç bir mənası yoxdur”.

Milli Strateji Araşdırmalar İnstitutunun Xarici Siyasət Araşdırmaları Mərkəzinin baş məsləhətçisi, iqtisad elmləri namizədi İvan Us isə deyib ki, Tramp ABŞ prezident seçkilərində qalib gəlməmişdən əvvəl də onun “proqnozlaşdırıla bilməyəcək qədər gözlənilməz” olduğu aydın idi. O mənada ki, ondan çoxlu gözlənilməz açıqlamalar, hərəkətlər gözləmək lazımdır. Əgər Trampın bəyanatlarına məhz bu gözlənti prizmasından baxsanız, o, xeyli fərqli qəbul edilir.

Trampın bəyanatlarını bu prizmadan nəzərdən keçirsək, onda onların qəbulu şok və bu cür bəyanatların adekvatlığı ilə bağlı suallar yaradır, çünki bu cür bəyanatlar “qara ağ, ağa isə qara deyilir” yanaşmasına bənzəyir: “Amma bu cür bəyanatların mahiyyətini anlamağa çalışsanız, mənə elə gəlir ki, onlar qloballaşma proseslərinin inkişafını ABŞ-a lazım olan istiqamətə yönəltməklə, mövcud dünya nizamını əhəmiyyətli dərəcədə sarsıtmaq istəyindən ibarətdir.

Bu ehtiyac çoxdan mövcuddur. Hələ 2019-cu ildə Pricewaterhouse Coopers-in 2050-ci il üçün proqnozlarında deyilirdi ki, dünya düzənində heç nə dəyişməsə, 2025-ci ildə dünyanın əsas iqtisadi gücü Çin, ikinci (böyük geriləmə ilə) Hindistan, dünyada isə yalnız üçüncü yerdə ABŞ olacaq.

Birləşmiş Ştatlar bu ssenaridən məmnun deyildi, lakin belə bir anlayış var idi ki, onlara lazım olan köklü dəyişikliklər onlara səbəb olacaq şoklar tələb edir. Amma belə sarsıntılar yaratmağa hazır adam yox idi. Tramp isə elə bir insana çevrilib ki, bəyanatları və hərəkətləri ilə hər şeyi alt-üst edir.

Dünyada qaydaların dərindən nəzərdən keçirilməsi üçün hazırlıq prosesi gedir. Qlobal ticarətin liberallaşdırılması ideyası arxa plana keçir. Trampın tarif artımı ilə bağlı hərəkətləri bunu təsdiqləyir. Mən ABŞ-ın Ümumdünya Ticarət Təşkilatından (Trampın ilk dövründə işi qismən bloklanmışdı) bundan sonra da çıxacağını istisna etmirəm.

Digər beynəlxalq qurumların qaydaları onlara paralel təzyiqlə yenidən nəzərdən keçirilir (ABŞ-ın BMT-dən çıxması haqqında akt layihəsi).

Tramp Avropaya hücum olacağı təqdirdə ABŞ-ın onu müdafiə edəcəyi ilə bağlı formalaşmış ideyanı da qırır. Əslində, Rusiya ilə yaxınlaşma ilə bağlı hərəkətləri ilə o, nəinki Avropanı müdafiə etməyəcəyini, hətta ona hücum edənin (Putinin) müttəfiqi kimi çıxış edə biləcəyini açıqlayır. Aİ-nin bir hissəsi - Qrenlandiya ərazisi ilə bağlı bəyanatları da buraya əlavə etmək lazımdır.

Bu cür hərəkətlər Avropanın müdafiə xərclərini artırmaq üçün ən yaxşı motivasiyadır ki, bunu Tramp da dəfələrlə deyir.

Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, Ukrayna Tramp üçün maraqlı deyil. O, nə Ukraynanın, nə də Rusiyanın tərəfində olacaq. O, Avropaya deyir: gəlin Ukraynaya özünüz kömək edin.

Müdafiə xərclərini artırmadan Avropa bunu edə bilməyəcək. Bu cür xərclərin artırılmasının lehinə başqa bir arqument var.

Çinin Rusiya ilə ABŞ arasında mümkün yaxınlaşmaya necə baxacağına da nəzər salmağa dəyər. Axı açıq-aydın görünür ki, ABŞ əvvəllər Çini SSRİ-dən qoparmaq istədiyi kimi, indi də ABŞ Rusiyanı Çindən qoparmaq istəyir. Çinin bu cür hərəkətləri sakitcə izləyəcəyini düşünmürəm.

Beləliklə, nə olacağını görəcəyik. Trampın hələ aşkar olmayan, lakin nəticəsi tarixin gedişatını dəyişə biləcək çox ciddi bir oyuna başladığını güman etmək olar”.

Cavid